Theo Thứ trưởng Bộ Tài chính Việt Nam Đỗ Hoàng Anh Tuấn, mặc dù đạt được nhiều kết quả trong tái cơ cấu NSNN và nợ công, nhưng vẫn còn thách thức và cơ hội đan xen khi Việt Nam tiếp tục xây dựng nền tài chính quốc gia bền vững, hiệu quả.

Bội chi và nợ công Việt Nam đã giảm mạnh

Phát biểu khai mạc hội nghị, Thứ trưởng Bộ Tài chính Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho biết, chủ đề của hội nghị là: “Cơ cấu lại NSNN và quản lý nợ công để đảm bảo an toàn tài chính quốc gia, góp phần phát triển kinh tế nhanh, bền vững, bao trùm, không bỏ lại ai ở phía sau”. Đây là chủ đề bao trùm, chiến lược hướng tới nền tảng quốc gia Việt Nam.

Theo phân tích của Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn, nền tài chính các quốc gia trên thế giới đã phải đối mặt với thách thức lớn khoảng thời gian 10 năm sau khủng hoảng kinh tế những năm 2007 – 2008. Mức tăng nợ và tăng bội chi cao và Việt Nam cũng không nằm ngoài quy luật. “Đứng trước thách thức đó, mục tiêu quyết tâm và tổ chức thực hiện nhiệm vụ chiến lược của Việt Nam là tái cơ cấu ngân sách và nợ công để đảm bảo nền ngân sách phục vụ sự phát triển nhanh và bền vững” - Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn cho biết.

Theo Thứ trưởng, qua 3 năm thực hiện tái cơ cấu, Việt Nam đã đạt được những kết quả bước đầu, tạo tiền đề để tiếp tục thực hiện trong thời gian tới. Việt Nam đã phục hồi tỷ lệ động viên vào ngân sách, từ mức 21% - 22% GDP đã đạt mức bình quân gần 24% GDP. Cơ cấu thu chuyển dịch quan trọng, thu từ sản xuất, kinh doanh, từ thuế phí đã đạt hơn 80% tổng thu ngân sách. Trong cơ cấu chi NSNN, Việt Nam đã kiên định giảm bội chi từ trên 5% GDP vào năm 2015, xuống còn 2,74% GDP năm 2017, phấn đấu đến 2020 khoảng 3% GDP.

Với kết quả đó, nợ công đã giảm từ 63,8% GDP đến nay còn 58,4% GDP và xu hướng đang giảm xuống vững chắc. Trong tổng nợ công đã cơ cấu lại, kỳ hạn nợ dài hơn, bình quân trên 12 năm, lãi suất chỉ còn 4,2% - 4,5%/năm và đây là tỷ lệ hợp lý cơ cấu lại nợ công.

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Đỗ Hoàng Anh Tuấn, trong thời gian tới, có 5 thách thức đối với Việt Nam, đó là: Cần phải hoàn thiện lại hệ thống chính sách thuế, giải quyết các vấn đề liên quan đến chính sách thuế, với quan điểm thúc đẩy khối doanh nghiệp nhỏ và vừa, để vừa huy động hợp lý vào ngân sách, nhưng vừa đảm bảo mở rộng cơ sở thuế, trên cơ sở thực hiện tốt các nguyên tắc về chống chuyển giá, phòng chống gian lận thuế; Việt Nam cần tập trung nâng cao hiệu quả quản lý, sử dụng ngân sách minh bạch, đề cao vai trò của kế hoạch tài chính trung hạn, vai trò quản lý ngân sách theo đầu ra; tiếp tục cơ cấu lại nợ công để giảm tỷ lệ nợ công cũng như quản lý chặt chẽ nợ nước ngoài của quốc gia, nợ chính phủ; cần thực hiện nâng cao vai trò của Kho bạc Nhà nước trong quản lý thu chi NSNN và nợ công; đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt.

Kiểm soát bội chi ở mức bền vững

Tại hội nghị, ông Võ Thành Hưng - Vụ trưởng Vụ NSNN Bộ Tài chính đã có bài tham luận và đưa ra đánh giá cụ thể cũng như một số định hướng lớn trong điều hành thu – chi NSNN, bội chi và nợ công trong thời gian tới.

Theo ông Võ Thành Hưng, thách thức trong thời gian tới đối với Việt Nam là rất lớn. Đó là các vấn đề như: dân số già hóa, biến đổi khí hậu, hội nhập sâu và dư địa tài khóa khó điều chỉnh tăng thu. Tất cả các yếu tố trên đều ảnh hưởng tới thu ngân sách cũng như tăng trưởng kinh tế. Trong điều kiện chi khó giảm, lại khó điều chỉnh tăng thu sẽ tác động tới bội chi và nợ công. 

Ông Võ Thành Hưng cho rằng, trong thời gian tới, các chính sách tài chính phải góp phần ổn định vĩ mô, nâng cao sức cạnh tranh; thúc đẩy tăng trưởng và giải quyết các vấn đề an sinh xã hội, môi trường; đồng thời tạo dư địa tài khóa để xử lý các rủi ro, đảm bảo an ninh, an toàn tài chính quốc gia. Trên cơ sở đó, Chính phủ sẽ hoàn thiện chính sách thu theo hướng minh bạch, hiệu quả, mở rộng cơ sở thu và điều chỉnh các ưu đãi; nâng cao hiệu quả quản lý thu thông qua việc hiện đại hóa công tác quản lý. Về chi NSNN, sẽ tăng tích lũy cho đầu tư, giảm tỷ trọng chi thường xuyên; đổi mới đơn vị sự nghiệp công lập, sắp xếp lại tổ chức bộ máy nhà nước; quản lý chi gắn với kết quả đầu ra.

Vụ trưởng Vụ NSNN cũng cho rằng, thời gian tới, sẽ kiểm soát chặt chẽ bội chi xuống mức bền vững theo thông lệ quốc tế và tăng cường quản lý nợ công theo nguyên tắc thị trường, đảm bảo an toàn, bền vững.

Ngoài ra, theo nhận định của Giám đốc Quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam Ousmane Dione, Việt Nam là quốc gia chuyển mình với tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và đúng hướng. Tuy nhiên, những thách thức đặt ra là không nhỏ. Theo ông Ousmane Dione, các bộ quản lý về tài chính của quốc gia cần phải thực hiện vai trò tạo thuận lợi qua các chính sách tài khóa hiệu quả và quản lý rủi ro tài khóa. Tái cơ cấu ngân sách cũng là một chủ đề quan trọng, bởi dư địa tài khóa ngày càng hạn hẹp. “Chủ đề về quản lý ­nợ an toàn và bền vững là chủ đề hết sức kịp thời. Các hợp đồng nợ phải được minh bạch, việc trả nợ phải được thực hiện bền vững, phải đem lại lợi ích kinh tế cao nhất. Chúng tôi khuyến khích các lãnh đạo quốc gia thành viên PEMNA cùng chia sẻ kinh nghiệm” - ông Ousmane Dione nói.